Böcekler kendilerini savunmak yani düşmanlarından korunmak için çeşitli yöntemlerle düşmanını uzaklaştırmak, rahatsız etmek veya öldürmek ister. Bu savunmasını iğne, tükürük, salgı, toz gibi değişik mekanizmalarla yapar. Bunların en yaygını küçük iğne ile zehrini deri altına vermesidir, bu zehir genellikle ciddi zarar vermez ama insanı rahatsız eder.
Bu rahatsızlık en sık kaşıntıdır. Deri altına giren sıvıyı vücut yabancı madde kabul eder ve oraya hızlı bir şekilde histamin denilen madde salgılar. Histamin o bölge derisindeki kaşıntı sinirlerini uyararak kişiyi kaşımaya zorlar.
Bölge kaşındıkça kan dolaşımı artar ve zehir daha hızlı metabolize edilir veya uzaklaştırılır. Kişisel aşırı reaksiyon verme sorunu dışında böceklerin sokması bu düzeylerde soruna neden olur. Seyrek olarak penisilin alerjisi gibi bir kişisel hassasiyet yani alerji varda tablo çok ağır seyredebilir hatta hayati tehlike yaratabilir.
Böcek Sokması Sonrası Hangi Krem Kullanılmalı?
Bölgesel bir reaksiyon olduğu için akla ilk krem gelir. Zengin içeriği ile en etkili krem Pruzon Merhemdir. Bölgede ince bir koruyucu tabaka oluşturulduktan dakikalar sonra histamin deşarjı azalır ve kaşıntı hafifler.
Pruzon dışında kortizonlu kremler ve antihistaminik içeren kremler de kullanılabilir. Böcek sokması sonrası kullanabileceğiniz diğer kremleri listede görelim.
Kortizonlu Kremler
- Beklazon
- Locoderm
- Betnovate
- Emovate
- Psovate
- Kortimycin
- Prednol
- Advantan
- Hipokort
Antihistaminikli Kremler
- Fenistil
- Avil
- Stilex
- Dermacutane
Böcek Sokması Sonrası İlaç Kullanmak Gerekir mi?
Bu amaçla kullanılabilecek onlarca kortizonlu bir o kadar da antihistaminik içeren ilaç vardır. Sokmadan sonra gelişen sorun sadece bölgesel kaşıntı ise Pruzon merhemle kısa sürede geçirmek mümkündür ama tüm vücuda yayılıyorsa, yaygın kızarıklık varsa, nefes darlığı varsa veya tüm bunların olduğu ağır bir tablo gelişiyorsa bu durumda tablonun şiddetine göre şöyle bir uygulama listesi gerekir. (1)
- Antihistaminikli tablet
- Kortizon içeren tablet
- Antihistaminik enjeksiyonu
- Kortizon enjeksiyonu
Yukarıda yazılan krem markalarının çoğunun tablet ve ampul formları da vardır ve onlar kullanılır.
Böceği Isırığı Tehlikeli mi Doktora Muayene Olmak Gerekir mi?
Isırma işlemi sokma işleminden daha farklıdır. Böcekler sokarken ağzındaki ya da kuyruğundaki iğnesini deriye batırır ve bu şekilde olduğunda reaksiyon daha fazla olur. Isırdığında ise kancaları ya da kollarıyla yaralanma yapar. Aslında bu yaralanma kaşıntı yapmaz ama kancasına sürdüğü tükürük kaşıntı ve alerji yapabilir.
Tedavi yaklaşımı sokmayla aynıdır. Tabloya göre ilaç seçilir ve kullanılır. Isırmada zehir enjeksiyonu olmadığı için kremlerle tedavi genellikle yeterli olur.
Böcekler tabiatın daha doğrusu ekosistemin önemli bir parçasıdır. Ekosistemin bir parçası olması sebebiyle hayatımızın herhangi bir yerinde karşımıza çıkmaktadır. Ekosistemin parçası olması sebebiyle agresif mücadele edilmemektedir.
Örneğin bal arısının tabiattaki görevi olmazsa olmaz düzeylerindedir yani bal vermenin çok ötesindedir. Bu sebeple onları öldüremeyiz ve zaman zaman karşımıza çıkar ve bizi sokar. İşte bu gibi durumlarda oluşacak rahatsızlığı yok etmek için ilaçlar kullanırız.
Bunun yanı sıra sivrisinek gibi ekosistemin parçası olmayan böcekler de vardır, bunlarla mücadele edilir ama yine özellikle yaz aylarında bizi rahatsız etmeye devam eder (2).
REFERANSLAR
- Stibich, A. S., Carbonaro, P. A., & Schwartz, R. A. (2001). Insect bite reactions: an update. Dermatology, 202(3), 193-197.
- Hernandez, R. G., & Cohen, B. A. (2006). Insect bite–induced hypersensitivity and the SCRATCH principles: a new approach to papular urticaria. Pediatrics, 118(1), e189-e196.